Konferencja naukowa „Badania Kliniczne – nowe możliwości rozwoju medycyny”

W ubiegłą środę, 24 listopada, odbyła się – z uwagi na sytuację epidemiologiczną w formie webinarium – konferencja naukowa dotycząca badań klinicznych, zorganizowana przez Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi UM w Poznaniu oraz Fundację NeurOstArt. Konferencja ta jest wydarzeniem cyklicznym, odbywającym się co roku, a obecna – IV już edycja – miała tytuł „Badania kliniczne – nowe możliwości rozwoju medycyny”.

Po otwarciu konferencji przez Dyrektora Szpitala dr. n. med. Przemysława Daroszewskiego głos zabrali goście. Zastępca Prezydenta Poznania Jędrzej Solarski w swoim powitalnym wystąpieniu podkreślił wagę tematyki spotkania, natomiast Rektor UMP, prof. dr hab. Andrzej Tykarski, wspomniał o grancie, jaki uczelnia otrzymała na otwarcie Uniwersyteckiego Centrum Wsparcia Badań Klinicznych, którego celem jest aktywne pozyskiwanie badań, ich koordynacja oraz szybkie kontraktowanie i z którym Szpital współpracuje.

Wydarzenie zostało objęte Patronatem Honorowym Prezydenta Miasta Poznania oraz JM Rektora UM w Poznaniu i jest współfinansowane ze środków Miasta Poznań.

Podczas spotkania zaprezentowano różne zagadnienia dotyczące badań klinicznych – w perspektywie globalnej, na przykład nowe trendy światowe czy aspekty etyczne, jak również tematy węższe, ograniczone do grupy pacjentów ze schorzeniami reumatycznymi.

W wykładzie otwierającym prof. dr hab. Włodzimierz Samborski i dr Magdalena Richter przedstawili aktualny stan projektów w szpitalnym Ośrodku Badań Klinicznych. Wszystkie obecne badania dotyczą wskazań reumatycznych, ale jak podkreślił prof. Samborski – kierownik Kliniki Reumatologii, Rehabilitacji i Chorób Wewnętrznych – ośrodek jest otwarty również na projekty wychodzące poza obszar reumatologii.

W wielu wykładach – mimo że poruszających odmienne zagadnienia – podkreślano kwestię wpływu pandemii COVID-19 na badania kliniczne. Z jednej strony, rynek badań nie zahamował i ilość realizowanych projektów badawczych, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, pozostaje na stałym poziomie. Z drugiej, napotkano szereg przeszkód, które zdeterminowały czy przyspieszyły wprowadzenie pewnych rozwiązań, o czym ciekawie opowiadał w swoim wystąpieniu na temat trendów na polu badań klinicznych dr Rafał Staszewski.

Do podstawowych trudności należą obecnie problemy logistyczne – wydłużenie czasu oczekiwania na dostawy leków i materiałów laboratoryjnych. Drugim najważniejszym problemem jest utrzymanie pacjentów w badaniu klinicznym oraz przestrzeganie przez nich planu terapeutycznego i zaleceń lekarza, co wynika głównie ze strachu przed bezpośrednim kontaktem i ograniczonych wizyt kontrolnych. Związane z tym zagadnienia adherence i compliance oraz ich szczególną złożoność w dobie pandemii SARS-CoV-2 omówiła dr hab. Dorota Sikorska.

Na konferencji sporo miejsca poświęcono podejściu do pacjenta w badaniach klinicznych, ale również stosunkowi samych chorych wobec badań. Zwracano uwagę na to, że obecnie pacjenci więcej oczekują, są bardziej świadomi, szukają informacji. Dlatego też prowadzone badanie musi być nakierowanie na obsługę pacjenta, na jego potrzeby. W wykładzie dotyczącym analizy czynników wpływających na decyzję pacjenta o uczestnictwie w innowacyjnych badaniach klinicznych (prezentacja autorstwa Marty Jeki, dr. n. o zdr. Pawła Żuchowskiego oraz Marzeny Waszczak-Jeki) zwrócono uwagę, że kluczowym elementem jest zaufanie do lekarza.

Model oparty na partnerstwie pacjent-lekarz jest kluczem do sukcesu. Kwestii tej dotyczył wykład prof. dr hab. Ewy Mojs, podkreślający rolę pacjenta w systemie opieki zdrowotnej – pacjenta świadomego, proaktywnego, przygotowanego. Odpowiednie podejście i edukacja przekładają się na zaangażowanie pacjenta i przestrzeganie zaleceń, a więc na lepszy efekt terapeutyczny.

Podczas konferencji zostały również poruszone kwestie zmian regulacji prawnych odnoszących się do eksperymentów medycznych, w tym do badań klinicznych. Wprowadzone modyfikacje wnikliwie omówiły panie mecenas Anna Piotrowska-Musioł oraz Joanna Zielińska z Kancelarii P.J. Sowisło & Topolewski. Główne zmiany obejmują między innymi doprecyzowanie definicji uczestnika eksperymentu, określenie obowiązków informacyjnych względem chorego, ograniczeń włączania do badania, a także warunków przerwania leczenia.

Dr n. o zdr. Agnieszka Żok pochyliła się nad problemem aspektów etycznych prowadzenia badań klinicznych, stawiając pytanie o potrzebę i zasadność wprowadzania nowych strategii etyki. Z kolei wystąpienie pt. „Konstrukcja badań klinicznych w Łuszczycowym Zapaleniu Stawów” miała walor praktyczny. Dr hab. Dorota Sikorska w sposób szczegółowy omówiła w nim najistotniejsze nieprawidłowości i braki w opisach badań klinicznych, a także problemy
i wskazówki względem wyboru punktów końcowych i oceny aktywności choroby w chorobach reumatycznych.

Ostatni wykład poświęcony był nadużywaniu alkoholu w czasie pandemii, w którym lek. Eryk Matuszkiewicz przedstawił statystyki (polskie i światowe) dotyczące spożywania alkoholu w ostatnim okresie. Wyniki badań wskazują, że aż 79% badanych piło w domu podczas pandemii. Znacząco wzrosła sprzedaż mocnych alkoholi. Wpływ na taki stan rzeczy ma przede wszystkim stres, niepewność sytuacji oraz samotność.

Różnorodność tematów pokazuje, jak szerokim zagadnieniem są badania kliniczne i jedna konferencja nie jest w stanie wyczerpać go w pełni. Dlatego też Dyrektor Szpitala na zakończenie od razu zaprosił na przyszłoroczną konferencję i zachęcił do zgłaszania tematów, bo – jak podkreślił – nadrzędną ideą tego cyklicznego spotkania jest jego wymiar praktyczny.