Zwykli/Niezwykli lekarze w getcie warszawskim – Anna Braude-Hellerowa i Franciszek Raszeja, 7 kwietnia 2023 r. – 20 maja 2023 r.
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, we współpracy z Muzeum Getta Warszawskiego oraz Ortopedyczno-Rehabilitacyjnym Szpitalem Klinicznym im. W. Degi UM w Poznaniu zaprasza na najnowszą wystawę przybliżającą sylwetki dwojga wyjątkowych lekarzy – Anny Braude-Hellerowej i Franciszka Raszei, niosących pomoc ludności uwięzionej w getcie warszawskim, którzy pomoc tę okupili ofiarą swojego życia.
Od 7 kwietnia 2023 r. materiały archiwalne opatrzone cennymi artefaktami będą prezentowane na wystawie w Galerii Atanazego Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu. W jednym miejscu zgromadzono niemal wszystkie zachowane po bohaterach wystawy pamiątki pochodzące z krajowych archiwów, muzeów i bibliotek oraz kolekcji prywatnych.
Franciszek Raszeja, urodzony w Chełmnie w 1896 r., swą karierę zawodową związał z Poznaniem. Był ortopedą i na polu zarówno badań naukowych, jak i też praktyki ortopedycznej miał wiele zasług. Był współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego. Pod koniec lat 30. XX w. zaangażował się w sprzeciw środowiska wykładowców uniwersyteckich wobec praktyki wprowadzania tzw. getta ławkowego dla żydowskich studentów na wyższych uczelniach. Zawierucha II Wojny Światowej rzuciła Raszeję do Warszawy. Tu zaangażował się w niesienie pomocy na rzecz biednej ludności miasta oraz społeczności żydowskiej zamkniętej w getcie. Współpracował przy tym m.in. z prof. Ludwikiem Hirszfeldem, znanym bakteriologiem i immunologiem. Na początku tzw. Wielkiej Akcji deportacyjnej Żydów do obozu zagłady w Treblince latem 1942 r., Raszeja – wezwany do getta – zginął z rąk Niemców wraz innymi uczestnikami medycznej operacji w jednym z domów przy ul. Chłodnej. Po wojnie upamiętniono go m.in. nadaniem jego imienia szpitalowi miejskiemu w Poznaniu czy ulicy na Kole w Warszawie. 11 kwietnia 2000 r. Franciszek Raszeja został pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
Anna Braude-Hellerowa urodziła się w 1888 r. w Warszawie. Studia medyczne rozpoczęła w Zurychu, ukończyła w Berlinie. Została specjalistką pediatrii. W 1916 r. współorganizowała Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, przy którym założyła szkołę dla pielęgniarek pediatrycznych. Początkowo zawodowo związała się ze Szpitalem Starozakonnych na Czystem w Warszawie, następnie ze Szpitalem Dziecięcym im. Bersohnów i Baumanów (ul. Śliska i Sienna). Nie tylko przyczyniła się do jego ponownego otwarcia po gruntownej rozbudowie w 1930 r., lecz została także dyrektorem tej placówki i ordynatorem oddziału niemowlęcego. Gdy jesienią 1940 r. szpital znalazł się w obrębie getta (tzw. małego getta), Anna Braude-Hellerowa pozostała na stanowisku. Wraz z całym personelem ofiarnie starała się nieść pomoc małym żydowskim pacjentom. Prowadziła też obserwacyjne badania nad tzw. chorobą głodową. Wyniki tej pracy przetrwały do końca wojny i zostały opublikowane w 1946 r. Po rozpoczęciu przez Niemców latem 1942 r. tzw. Wielkiej Akcji szpital Bersohnów i Baumanów został przeniesiony wraz z personelem i pacjentami na ul. Gęsią (do tzw. dużego getta). Tam najprawdopodobniej, w podziemiach szpitala, Anna Braude-Hellerowa zginęła w trakcie toczącego się wiosną 1943 r. powstania w getcie. Pośmiertnie została odznaczona Orderem Virtuti Militari, a w kwietniu 2001 r. upamiętniona tablicą na elewacji dawnego szpitala Bersohnów i Baumanów.
Wernisaż wystawy odbędzie się dnia 7 kwietnia 2023 r. o godzinie 10:00 w Galerii Atanazego Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu. Wystawę zakończy wykład Dyrektora Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego Szpitala Klinicznego im. W. Degi UM w Poznaniu dr. n. med. Przemysława Daroszewskiego poświęcony bohaterom wystawy, podczas którego podjęta zostanie tematyka początków ortopedii na ziemiach polskich, podkreślający znaczącą rolę poznańskiego ośrodka im. Bronisława Saturnina Gąsiorowskiego oraz pierwszej Kliniki Ortopedycznej w Polsce. W materiale ukazana jest sylwetka zasłużonego poznańskiego ortopedy Ireneusza Wierzejewskiego, uznawanego powszechnie za ojca ortopedii polskiej. Wykład przywołuje historię ortopedii okresu międzywojnia, na tle którego zaczęła nabierać tempa kariera medyczna
i naukowa tytułowego bohatera Franciszka Raszei. Przypomina także o jego postawie zdecydowanie przeciwstawiającej się zasadzie getta ławkowego i dyskryminacji żydowskich studentów na polskich uczelniach. Jednocześnie podczas prezentacji autor przypomni sylwetkę dr Anny Braude-Hellerowej – wielkiego społecznika, która do ostatnich swoich dni pozostała ze swoimi małymi pacjentami, dzieląc z nimi wspólną śmierć.
Wykład zostanie wygłoszony 20 maja 2023 r. o godz. 17.00 (Noc Muzeów) w Galerii Atanazego w gmachu głównym Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, po nim nastąpi wspólne zwiedzanie wystawy.
